Kompost Yapımı

Kompost Nedir?

Kompost, organik atıkların mikroorganizmalar yardımıyla ayrıştırılması sonucu elde edilen, toprak gibi görünen zengin bir malzemedir. Bahçe atıkları, mutfak atıkları ve diğer organik materyaller kompost yapımı için kullanılabilir. Kompost, toprağın verimliliğini artırarak bitkiler için mükemmel bir gübre görevi görür.

Kompostun Faydaları

1. Toprak Kalitesini Artırır: Kompost, toprağa organik madde sağlar ve toprağın su tutma kapasitesini artırır. Bu, özellikle kuru mevsimlerde bitkilerin daha sağlıklı büyümesine yardımcı olur. Kompost, toprağın fiziksel yapısını geliştirir. Sıkışmış toprakları gevşetir, böylece köklerin daha rahat büyümesine olanak tanır. Aynı zamanda hafif toprakları zenginleştirerek, su ve besin maddelerini daha iyi tutmasını sağlar.
2. Hastalıklara Karşı Direnci Artırır: Toprağa eklenen mikroorganizmalar sayesinde bitkilerin hastalıklara karşı direncini artırır. Sağlıklı bir toprak mikrobiyotası, patojenlere karşı doğal bir savunma hattı oluşturur.
3. Su Tasarrufu Sağlar: Toprağın su tutma kapasitesini artırdığı için, sulama ihtiyacını azaltır. Bu özellik, özellikle su kısıtlamalarının olduğu bölgelerde veya kurak dönemlerde büyük bir fayda sağlar.
4. Kimyasal Gübre Kullanımını Düşürür: Bitkiler için gerekli olan besinleri doğal yollarla sağladığı için kimyasal gübre kullanımını azaltır. Evde kompost yaparak, bahçecilik için gerekli malzemeler üzerinde önemli ölçüde mali tasarruf sağlanabilir.
5. Atıkları Azaltır: Evde ve bahçede üretilen organik atıkların komposta dönüştürülmesi, çöp miktarını önemli ölçüde azaltır.
6. Çevreye Dost: Kompost yapımı, metan emisyonlarının azaltılmasına yardımcı olarak küresel ısınma ile mücadelede önemli bir rol oynar.

Kompost Nasıl Yapılır?

Evde ya da bahçede kompost yapımı, atık yönetimini çevre dostu bir hale getirmenin yanı sıra bahçeniz için zengin bir toprak düzenleyici sağlar.

Kompost Bidonunun Hazırlanması

Koku ve haşere problemi önlemek için kapaklı bir kompost kutusu idealdir. Plastik, ahşap ya da metal gibi malzemeler tercih edilebilir.

Kutunun hava almasını sağlamak için küçük delikler açılmalıdır. Bu delikler, oksijenin sirkülasyonunu sağlayarak ayrışma sürecini hızlandırır.

Malzemelerin Seçimi ve Katmanlama

• Yeşil Malzemeler: Mutfak atıkları (meyve ve sebze artıkları), çim kesintileri, kahve telvesi gibi azot açısından zengin malzemelerdir.
• Kahverengi Malzemeler: Kuru yapraklar, ince dallar, gazete kağıdı, mısır koçanları gibi karbon açısından zengin malzemelerdir.
• Katmanlama: Malzemeleri, 8-10 cm kalınlığında katmanlar halinde ekleyin. Her yeşil malzeme katmanının ardından bir kahverengi malzeme katmanı gelmelidir. Bu dengeli karbon-azot oranı, ayrışmanın daha etkili olmasını sağlar ve oksijen dolaşımını hızlandırır.

Nem ve Sıcaklık Kontrolü

Nem Kontrolünü Yapın
Kompostunuzun nemli kalmasını sağlamak için, sünger kıvamında olduğundan emin olun. Aşırı nem, kötü kokulara ve yanlış ayrışmaya neden olabilir.

Karıştırma
Kompostun havalandırılması için haftada bir kez karıştırmak, malzemelerin homojen bir şekilde ayrışmasına yardımcı olur.

Sıcaklık
Kompost yığınının sıcaklığını düzenli olarak kontrol edin. Ayrışma sürecinde yığın ısı üretmeye başlar. Eğer ısı üretmiyorsa, malzeme dengesini veya nem oranını gözden geçirmelisiniz.

Koku ve Zararlılar
Kompostunuzdan kötü bir koku gelmemesi gerekir. Eğer kötü koku alıyorsanız, bu genellikle fazla nem veya yeterince hava alamamasından kaynaklanır. Ayrıca, zararlı böceklerin oluşumunu engellemek için mutfak atıklarını doğrudan kompostun üstüne değil, içine gömerek ekleyin.

Kompost Ne Kadar Zamanda Hazır Olur?

Olgunlaşma Süresi: Kompost genellikle 3 ila 6 ay içinde kullanıma hazır hale gelir. Ancak bu süre, malzemelerin türüne ve dış koşullara bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Kullanım: Olgunlaşmış kompost, toprak iyileştirici olarak doğrudan bahçe toprağına karıştırılabilir, saksı toprağına eklenerek bitkiler için zengin bir besin kaynağı sağlar.

Kompost Hazırlama Dönemi

Kompost hazırlama ve kullanma dönemleri, yılın farklı periyotlarında yapılabilir, ancak bazı özel zamanlamalar ve yöntemler en iyi sonuçları almanız için büyük öneme sahiptir.

Kışın biraz zor olsa da aslında her mevsimde kompost hazırlayabilirsiniz.

İlkbahar başlangıcında Mart ve Nisan aylarında; kış boyunca biriken yaprak, dallar ve diğer bahçe atıklarını toplayın. Bu malzemeleri, mutfak atıkları (meyve ve sebze artıkları, kahve telveleri, yumurta kabukları) ile karıştırarak kompost kutunuza ekleyin. Bu aşama hazırlıktır.

Yaz ayları boyunca, özellikle sıcaklıkların yüksek olduğu Temmuz ve Ağustos aylarında çim biçme ve bahçe bakımından çıkan taze çim kesintileri ve yemek artıkları ile dengeli bir şekilde kompostunuza ekleyin. Sıcak hava, kompostun daha hızlı ayrışmasına yardımcı olur. Bu aşama bakımdır.

Sonbaharda Eylül ve Ekim aylarında yaprak dökümü başladığında dökülen yaprakları ve bahçe temizliği sırasında çıkan bitki artıklarını toplayarak kompostunuza ekleyin. Bu, kompostunuz için karbon açısından zengin bir katman oluşturur. Bu aşama toplamadır.

Kasım ve Aralık aylarında, soğuk havalar başlamadan önce kompost yığınınıza son katkıları yaparak üzerini bir branda veya benzeri bir malzeme ile örtün. Bu, aşırı yağmur ve kardan korur ve ayrışma sürecinin kış boyunca devam etmesine yardımcı olur.

Kompost Kullanma Dönemleri

1. İlkbahar Toprağa Ekleme
   İlkbahar başı, toprağın işlenebilir hale geldiği zamandır. Bahçe yataklarını yeni sezon öncesi hazırlarken, toprağa kompost ekleyin. Bu yapacağımız işlem, toprağı besler ve yeni ekilecek bitkiler için ideal bir ortam sağlar.
2. Yaz Ortası Besleme
   Temmuz ortası gibi, bitkilerin büyüme döneminin ortasında. Bitkilerin etrafındaki toprağa hafifçe kompost serpiştirin. Bu, sıcak yaz aylarında bitkilerin ihtiyaç duyduğu ekstra besinleri sağlar.
3. Sonbahar Toprağa İyileştirme
   Sonbahar sonu, bitkilerin büyüme dönemi sona erdiğinde bahçe yataklarına kompost ekleyerek kış boyunca toprağın iyileşmesini sağlayın. Bu, toprağın yapısını ve bahar için besin içeriğini artırır.
4. Kış Aylarında Koruma
   Kış başlangıcı, özellikle kasvetli ve soğuk hava şartlarında hassas bitkilerin kök bölgelerine kalın bir kompost tabakası uygulayarak kışın soğuk ve dondan koruyun.

Evde kompost yapımı, sürdürülebilir bir yaşam tarzını benimseyerek doğaya olan etkilerimizi azaltmanın pratik yollarından biridir. Bu süreç, bahçenizi güzelleştirirken çevreye de fayda sağlar.

Evde Kompost Hazırlama

Evde hazırlayacağınız kompost ile saksılarınıza, balkon bitkileriniz ve ağaçlarınıza hayat verebilirsiniz.

Malzemeler;

Azot Kaynakları (toplamda %25-30 oranda)

• Meyve ve sebze artıkları,
• kahve telvesi,
• çay posaları,
• iyice ufalanmış yumurta kabukları,
• çim kesintileri,
• bitki ve çiçek artıkları,
• yeşil yapraklar.

Karbon Kaynakları (toplamda %75-70 oranda)

• Kuru Yapraklar,
• gazete sayfaları ve kartonlar (mürekkepsiz)
• odun talaşı ve ince dallar,

Nem Kontrolü için su ilavesini unutmamalısınız. Solucan gübresi (vermikompost) yöntemi için, kırmızı Kaliforniya solucanları ekleyerek organik materyalin ayrışmasını hızlandırabilirsiniz.